Onlangs heeft Hedgehog voor Coöperatie DELA, de grootste uitvaartverzorger en -verzekeraar in Nederland, een vergelijkende LCA-studie uitgevoerd om de impact van verschillende methoden van lijkbezorging vast te stellen. Lees in dit artikel meer over de resultaten.
De verschillende methoden van lijkbezorging
Onder lijkbezorging verstaan we alle handelingen aan en met het lichaam na overlijden. Er zijn verschillende methoden om dit te doen, en de Wet op Lijkbezorging bepaalt welke daarvan in Nederland zijn toegestaan. Deze wet wordt binnenkort herzien waarbij ook gekeken wordt naar de verduurzaming van de lijkbezorging.
In het onderzoek voor DELA hebben we de milieu-impact van de volgende gangbare methoden van lijkbezorging onderzocht:
-Begraven (“traditioneel” begraven op een begraafplaats)
-Cremeren (gasgestookte crematieoven)
-Cremeren (elektrische crematieoven)
-Natuur begraven (begrafenis in een natuurlijke omgeving, waarbij het graf niet wordt opgegraven)
En deze, in Nederland nog niet toegestane, methoden:
-Alkalische hydrolyse/resomeren (het oplossen van het lichaam in een stof met een hoge pH-waarde, meestal kaliumhydroxide opgelost in heet water)
-Humaan composteren (het omzetten van het lichaam in compost via een gecontroleerd decompositie-proces)
We hebben voor alle methoden naar de milieu- impact in de volgende vier fasen gekeken:
-De voorbereidingsfase: dit zijn alle stappen de aan het daadwerkelijke lijkbezorgingsproces voorafgaan
-De procesfase: deze fase begint bij de ontbinding van het lichaam en eindigt wanneer de resten gereed zijn om overgebrachte te worden naar de eindbestemming.
-De derde fase: de eindbestemming van de overblijfselen. Dit is afhankelijk van welke methode van lijkbezorging gekozen is.
-De laatste fase: mogelijke recycling/hergebruik van materialen die teruggewonnen worden (door recycling-processen).
De milieu-impact van de verschillende methoden
Bijdrage aan klimaatverandering
Als je een LCA-studie uitvoert, doe je onderzoek naar verschillende vormen van milieu-impact. Deze verschillende vormen van milieu-impact bepaal je door naar de impact in zogeheten impactcategorieën te kijken..
De meest bekende impactcategorie is de categorie Bijdrage aan klimaatverandering, hier bepaal je de impact in hoeveelheden CO2-eq. Dit is de standaardmaat om hoeveelheden broeikasgas emissies in uit te drukken.
Wat is de milieu-impact van de verschillende methoden van lijkbezorging als we naar deze categorie, Bijdrage aan klimaatverandering, kijken? Cremeren (gas) blijkt de grootste milieu-impact te hebben, en natuurbegraven de kleinste.
Cremeren (gas): 181 kg-CO2-eq
Begraven (stenen grafmonument): 120 kg CO2-eq
Resomeren: 118 kg-CO2-eq
Humaan composteren: 47kg CO2-eq per compostering
Elektrisch cremeren: 45 kg CO2-eq.
Natuurbegraven: 40 kg CO2-eq
Impact in andere impactcategorieën
Naast de bijdrage aan klimaatveranderingen hebben we in dit onderzoek naar 17 andere impactcategorieën gekeken.
De verschillende methoden van lijkbezorging hebben niet in elke fase een gelijk grote milieu-impact. En individuele keuzes, zoals de keuze tussen een stalen of stenen grafmonument of wel of geen urn dragen ook bij aan de omvang van de milieu-impact.
Hieronder lichten we de belangrijkste inzichten over de verschillende lijkbezorgingsmethoden toe.
Natuurbegraven
Natuurbegraven heeft in veel van de gekozen impact categorieën de kleinste impact, behalve in de categorie “landgebruik”. Dit komt door het grote oppervlak dat voor een persoon hierbij uitgetrokken wordt, en doordat de grafrust, en daarmee de impact, eeuwigdurend is. Een natuurgraf wordt, anders dan een traditioneel graf, eenmalig gekocht en blijft dan voor altijd bestaan.
Een opvallend resultaat is de significante bijdrage van een fysieke GPS-markering (om het graf te kunnen lokaliseren) aan de totale milieu-impact. Deze GPS-markering vormt maar een heel klein onderdeel van de hele methode, maar heeft door de benodigde materialen wel een significante bijdrage.
Begraven
De milieu-impact van begraven vindt voornamelijk plaats in de voorbereidende fase en de verwijderingsfasen. De productie van de kist en grafsteen blijken de voornaamste milieubelastende factor.
Bij de productie van het grafmonument zit de impact met name in de categorieën Klimaatverandering, Ioniserende straling en Fijnstofvorming. Het produceren van de kist scoort hoog op Vermesting zeewater, Ecotoxiciteit zoetwater en Watergebruik.
De grafrust draagt minimaal bij. Tijdens de grafrust is er alleen impact in termen van landgebruik en Bijdrage aan klimaatverandering. Als het grafmonument gerecycled wordt, vermindert dit de milieu-impact. Dit noemen we een negatieve milieu-belasting. Als het grafmonument gerecycled wordt, kunnen namelijk grondstoffen worden uitgespaard in een volgende levenscyclus. Hierdoor ontstaat een positieve milieu-impact.
Cremeren
De manier waarop de oven gestookt wordt, bepaalt in grote mate de milieu-impact van een crematie. De verbranding van aardgas levert een grote bijdrage aan categorieën als klimaatverandering (Climate change) en fossiele brandstof uitputting (fossil resource scarcity).
Elektrisch cremeren heeft een significant kleinere impact. Door (groene) elektriciteit in plaats van aardgas te gebruiken, wordt de impact in categorieën zoals Global Warming en Fossil Fuel Scarcity flink gereduceerd.
Bij cremeren ontstaat ook een negatieve milieu-impact, dus een positieve impact op het milieu, doordat metalen teruggewonnen en gerecycled kunnen worden. Het gaat bijvoorbeeld om metalen onderdelen, die na een botbreuk in het lichaam zijn geplaatst.
Resomeren
Bij resomatie blijkt de wollen lijkwade een aanzienlijke milieubelasting te veroorzaken. Een alternatief is een lijkwade van PLA (polymelkzuur). Dit materiaal kan ook worden afgebroken in de resomatiemachine en heeft een aanzienlijk lagere milieu-impact. Een andere belangrijke bron van milieubelasting komt voort uit de materialen en elektronische componenten van de resomatiemachine zelf.
Humaan composteren
Bij humaan composteren blijken de materialen van de composteermachine de voornaamste bijdrage te leveren aan de milieu-impact. De impact is voornamelijk afkomstig van de elektronische componenten, waarvan de machine zo’n 35 kg bevat.
Ook bij humaan composteren kunnen metalen gescheiden worden uit de overblijfselen. Door deze recycling wordt de productie van nieuwe metalen uitgespaard, en we zien ook hier een negatieve milieubelasting.
Hoe hebben we dit onderzoek uitgevoerd?
Wij hebben de impact van de verschillende methoden van lijkbezorging berekend via een LCA studie. Een LCA staat voor een levenscyclusanalyse, waarbij de totale milieu-impact wordt berekend van de winning van grondstoffen tot de productie, alle transport, gebruik en uiteindelijke verwerking.
Hierbij hebben we gekeken naar de impact die ontstaat bij de lijkbezorging van een gemiddelde overledene in Nederland. Dat is de functionele eenheid van dit onderzoek; bij elke LCA-studie bepaal je een dergelijke eenheid, om een kader te hebben waarover je de milieu-impact wilt berekenen.
We hebben deze LCA studie uitgevoerd conform de ISO 14040 en ISO 14044 normen, met gebruikmaking van de SimaPro-software, ReCiPe-2016 methodologie en de Ecoinvent database v3.8.
De case: coöperatie DELA
Coöperatie DELA is de grootste uitvaartverzorger en -verzekeraar in Nederland en duurzaamheid is een belangrijke pijler voor het bedrijf. DELA wilde via dit onderzoek de milieu-effecten van bestaande en potentieel toekomstige methoden van lijkbezorging beoordelen en vergelijken. Via een LCA kunnen resultaten op een kwantitatieve manier gecommuniceerd worden, zowel intern als breder naar de uitvaartbranche.
Om resultaten van een LCA-studie extern te communiceren moet je als organisatie volgens ISO 1044 en ISO 14071 een panel-review organiseren. Dit heeft Hedgehog samen met DELA en externe experts gedaan.
Lees hier alles over een LCA panel review en hoe je dit panel opzet: https://www.hhc.earth/knowledge-base/lca-panel-review-all-information-you-need
