Hoe helpt een levenscyclusanalyse (LCA) bij het behalen van de doelstellingen van de Europese Green Deal? Steeds meer organisaties besteden aandacht aan een duurzaamheidsbeleid. Niet alleen de Europese Green Deal verplicht bedrijven om actie te ondernemen. Ook de uitkomsten van de recente VN-klimaatconferentie COP26 in Glasgow in november 2021 hebben impact. Een van de belangrijkste afspraken roept organisaties op om "netto nul" emissies te bereiken. Dit doel vereist actie van organisaties. In dit artikel wordt uitgelegd waarom actie nodig is, wat je kunt doen en hoe een levenscyclusanalyse je kan helpen.
Net-zero met levenscyclusanalyse
De term net-zero, "netto nul", bestaat al enige tijd en wordt door het IPCC gedefinieerd als het punt waarop de uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer wordt gecompenseerd door de verwijdering van broeikasgassen uit de atmosfeer over een bepaalde periode [1]. Op organisatieniveau definieert het Science Based Targets initiatief (SBTi) netto nul als de activiteiten binnen de volledige toeleveringsketen van een organisatie die geen netto-effect op het klimaat hebben om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken [2]. De levenscyclusanalyse kwantificeert de emissies in je hele toeleveringsketen. We kunnen deze emissies in drie verschillende scopes indelen.
Emissies in scope 1, 2 en 3.
Organisaties hebben op verschillende niveaus een impact op de uitstoot van broeikasgassen. De emissies binnen de volledige keten van een organisatie worden in kaart gebracht aan de hand van drie impactniveaus.
- Scope 1 omvat de directe emissies binnen een organisatie. Dit betreft emissies die vrijkomen bij de gebouw-, transport- en productiegerelateerde activiteiten van de organisatie.
- Scope 2 betreft de indirecte emissies van het directe energieverbruik. Deze emissies vinden plaats buiten de grenzen van de organisatie, maar zijn rechtstreeks van invloed op haar activiteiten.
- Scope 3 omvat alle andere indirecte emissies in de waardeketen. Denk aan de upstream-emissies van productie en uitbesteed transport van ingekochte materialen.
Koolstofcompensatie tot net-zero
Momenteel kunnen organisaties op verschillende manieren net-zero bereiken, door de uitstoot van de keten te verminderen en/of buiten de keten te compenseren. De laatste methode is onderhevig aan kritiek. Zo schrijft Trouw [3] dat net-zero een rekensom in gang zet waarbij organisaties emissies verrekenen met aanplant van bomen of CO2-opslag. Hier kan ruimte zijn voor creatief rekenen, wanneer een organisatie al dan niet opzettelijk verkeerde systeemgrenzen of berekeningen hanteert. Dit kan worden bestreden met onafhankelijke en geverifieerde LCA-studies.
Vermindering van emissies in je toeleveringsketens
Uit onderzoek van Greenpeace in 2021 [4] blijkt dat slechts enkele organisaties die zich hebben gecommitteerd aan de klimaatdoelstellingen de uitstoot binnen hun keten willen verminderen. Veel organisaties willen de klimaatdoelstellingen bereiken door gebruik te maken van emissie-compensatie. Maar deze manier van verduurzamen kijkt over het feit heen dat planten tijd nodig hebben om te groeien en emissies kunnen compenseren. Terwijl het direct verminderen van emissies in de keten van een organisatie direct resultaat heeft.
Daarom is compensatie door het planten van bomen niet altijd de oplossing voor de verstoorde koolstofcyclus door uitputting van hulpbronnen. Bovendien gaat compenseren er ook van uit dat er geen grenzen zijn aan het oplossen van de eigen uitstoot met compensatie elders dan in de eigen keten. Greenpeace stelt daarom dat het verminderen van directe emissies in de eigen keten altijd beter is dan compensatie.
Evaluatie van de levenscyclus
Nu je weet dat het beter is de emissies in je keten te verminderen dan ze te compenseren, blijft de vraag hoe je dat moet doen. Een levenscyclusanalyse helpt je te begrijpen wat en waar de impact van jouw product of organisatie is. Een LCA is een unieke methode die de impact van de hele keten op mens en milieu kwantificeert. Met de informatie uit een LCA kun je onderbouwde milieustrategische beslissingen nemen. Dit betekent dat je de impact op alle impactcategorieën kunt berekenen, zoals hierboven beschreven.
Bronnen en links
[1] IPCC, 2018: Bijlage I: Glossarium [Matthews, J.B.R. (red.)]. In: Opwarming van de aarde met 1,5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, P.R. Shukla, A. Pirani, W. Moufouma-Okia, C. Péan, R. Pidcock, S. Connors, J.B.R. Matthews, Y. Chen, X. Zhou, M.I. Gomis, E. Lonnoy, T. Maycock, M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)].
[2] Science Based Targets. (2020, september). foundations for science-based net-zero target setting in the corporate sector. https://sciencebasedtargets.org/resources/legacy/2020/09/foundations-for-net-zero-executive-summary.pdf
[3] Bijlo, E. (2022, 1 januari). Vier belangrijke trends die in 2022 klimaatverandering moeten tegengaan. Trouw. https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/vier-belangrijke-trends-die-in-2022-klimaatverandering-moeten-tegengaan~ba74a3b0f/
[4] Greenpeace. (2021, januari). Net Expectations. https://www.greenpeace.org.uk/wp-content/uploads/2021/01/Net-Expectations-Greenpeace-CDR-briefing.pdf?_ga=2.13360631.1723908267.1648538901-493397787.1648538901
