Zo selecteer je de juiste emissiedatabase voor jouw Carbon Footprint berekeningen

Het berekenen van de CO2 footprint van je organisatie is een cruciale stap in het verminderen van je milieu-impact. Een fundamenteel onderdeel van dit proces is het omzetten van je activiteitsgegevens, zoals energieverbruik, gebruikte materialen of afgelegde kilometers, in broeikasgasemissies (BKG).Wil je dit op een goede manier doen dan ben je afhankelijk van emissiefactoren, maar waar komen deze factoren vandaan en hoe zorg je ervoor dat je de juiste gebruikt voor een nauwkeurig resultaat?

Als eerste is het belangrijk te weten wat emissiefactordatabases zijn. Zoals uiteengezet in de bredere gids voor koolstofvoetafdrukboekhouding, is het selecteren van geschikte factoren essentieel voor betrouwbare berekeningen. Dit artikel gaat dieper in op de wereld van emissiefactoren en onderzoekt hun bronnen, selectiecriteria en impact op de nauwkeurigheid van je koolstofvoetafdruk.

Wat zijn emissiefactoren en waarom zijn ze belangrijk?

Een emissiefactor is in wezen een verhouding die de hoeveelheid broeikasgasemissies kwantificeert die per eenheid van een specifieke activiteit in de atmosfeer worden uitgestoten. Bijvoorbeeld:

• Kilogram CO₂-equivalent (CO₂e) uitgestoten per kilowattuur (kWh) elektriciteitsverbruik.
• Kilogram CO₂e uitgestoten per liter verbrande dieselbrandstof.
• Kilogram CO₂e uitgestoten per kilometer vervoerde goederen per vrachtwagen.

Deze factoren zijn de ruggengraat van de meeste carbon footprint berekeningen, vooral bij het gebruik van activity based methoden zoals beschreven in het GHG Protocol. Zonder betrouwbare emissiefactoren kun je jouw operationele gegevens niet nauwkeurig vertalen in betekenisvolle emissiecijfers. Het kiezen van de juiste factor heeft direct invloed op de geloofwaardigheid en bruikbaarheid van je gehele koolstofbeoordeling en beïnvloedt alles, van reductiestrategieën tot compliance-rapportage. Zie voor een fundamenteel begrip van verschillende berekeningsmethoden onze gids over duurzaamheid kwantificeren: een gids voor koolstofboekhouding.

Waar komen emissiefactoren vandaan? Belangrijkste databases

Emissiefactoren komen niet zomaar uit de lucht vallen; ze zijn afgeleid van gedetailleerd wetenschappelijk onderzoek, metingen en modellering. Ze zijn verzameld en gepubliceerd in verschillende emissiefactordatabases. Deze databases kunnen over het algemeen als volgt worden gecategoriseerd:
‍
Overheidsdatabases

Veel nationale milieuagentschappen van de overheid publiceren regelmatig bijgewerkte emissiefactoren die specifiek zijn voor hun land of regio. Deze zijn vaak gratis beschikbaar en worden veel gebruikt voor nationale inventarisrapportage en zakelijke berekeningen binnen dat rechtsgebied.

• CO2Emissiefactoren (NL): Deze database via co2emissiefactoren.nl, is een samenwerking tussen vier organisaties en de Nederlandse overheid. Zij werkt elk jaar deze lijst bij door een breed panel van experts op basis van de meest recente inzichten. Het kan worden gebruikt voor nationale en internationale emissiemonitoring.
• DEFRA (VK): The Department for Environment, Food & Rural Affairs biedt uitgebreide factoren voor in het VK gevestigde en internationale activiteiten, waaronder brandstoffen, elektriciteit, transport, afval en meer.
• EPA (VS): De Environmental Protection Agency biedt verschillende tools en gegevensbronnen, waaronder de eGRID database voor elektriciteitsnetfactoren en de GHG Emission Factors Hub.
• Andere Nationale/Regionale instanties: Veel andere landen (bijv. Duitsland's UBA, Australië's NGA Factors) bieden vergelijkbare bronnen.

👍Voordelen: Vaak gratis, regiospecifiek, breed geaccepteerd voor nationale rapportage.
👎Nadelen: Mogelijk gebrek aan detail voor specifieke processen of wereldwijde toeleveringsketens, updates kunnen weinig frequent zijn.

‍Commerciële databases (LCI-databases)

Dit zijn uitgebreide, vaak op abonnementen gebaseerde databases die primair zijn ontwikkeld voor Life Cycle Assessment (LCA) maar veel worden gebruikt voor gedetailleerde koolstofvoetafdrukberekeningen, vooral voor Scope 3. Ze bevatten duizenden factoren voor materialen, processen, transport en energie in verschillende geografische gebieden en technologieën.

• Ecoinvent: Een toonaangevende wereldwijde Life Cycle Inventory (LCI-database) bekend om zijn uitgebreide reikwijdte, gedetailleerde procesgegevens en transparante methodologie. Het is een veelgebruikte bron in software voor koolstofboekhouding.
• GaBi Databases: Nog een belangrijke commerciële LCI-database geleverd door Sphera, vaak geïntegreerd in LCA- en duurzaamheidssoftwareplatforms.

👍Voordelen: Zeer gedetailleerd, wereldwijde dekking, processpecifieke gegevens, regelmatige updates.

👎Nadelen: Vereisen meestal betaalde licenties, kunnen complex zijn om te navigeren.

Academische & Onderzoeksdatabases

Onderzoeksinstellingen publiceren soms gespecialiseerde databases, vaak gericht op specifieke sectoren of met complexe economische modellen (zoals input-outputdatabases, bijv. Exiobase, GTAP) die nuttig kunnen zijn voor uitgave-gebaseerde analyse of brede Scope 3-screening.

👍Voordelen: Kunnen baanbrekend onderzoek of specifieke sectorinzichten bieden.
👎Nadelen: Kunnen minder gestandaardiseerd, moeilijker toegankelijk of minder frequent bijgewerkt zijn dan commerciële/overheidsbronnen.
‍‍
Industriespecifieke databases

Sommige brancheorganisaties verzamelen en publiceren emissiefactoren die relevant zijn voor hun specifieke sector (bijv. IAI voor aluminium, ICAO voor luchtvaart).

‍👍Voordelen: Zeer relevant voor specifieke materialen of processen binnen die sector.
👎Nadelen: Dekking is beperkt tot die industrie.

De juiste emissiefactor kiezen: Belangrijkste selectiecriteria

Met verschillende bronnen van broeikasgas emissiefactoren beschikbaar, is het selecteren van de meest geschikte cruciaal voor gegevenskwaliteit en nauwkeurigheid. Het GHG Protocol en andere normen bevelen aan de volgende criteria in overweging te nemen:

• Geografische relevantie: Weerspiegelt de factor de locatie waar de activiteit plaatsvindt? Elektriciteitsnetfactoren variëren bijvoorbeeld aanzienlijk per land en zelfs regio. Gebruik een zo lokaal mogelijk beschikbare database voor de hoogste nauwkeurigheid.
• Technologische specificiteit: Vertegenwoordigt de factor de specifieke gebruikte technologie of proces? Een factor voor wegtransport moet idealiter overeenkomen met het type vrachtwagen en gebruikte brandstof.
• Tijdsperiode/vintage: Is de factor representatief voor de periode waarvoor u emissies berekent? Factoren veranderen in de loop van de tijd vanwege technologische verbeteringen (bijv. decarbonisatie van het net, brandstofefficiëntie). Gebruik factoren die relevant zijn voor je rapportagejaar.
• Gegevenskwaliteit & onzekerheid: Betrouwbare databases bieden vaak informatie over de kwaliteit, methodologie en onzekerheidsbereik van de factor. Geef waar mogelijk prioriteit aan factoren met hogere kwaliteitscijfers en lagere onzekerheid. Het begrijpen hiervan is cruciaal bij het kiezen van de juiste Carbon Accounting methode.

De hiërarchie van voorkeur: de meest accurate resultaten krijgen

Als meerdere factoren mogelijk van toepassing zijn, is er een algemeen geaccepteerde hiërarchie om prioriteit te geven aan nauwkeurigheid:

1. Leveranciersspecifieke gegevens: De beste bron is vaak directe data van je leveranciers (bijv. de exacte emissiefactor voor het specifieke elektriciteitstarief dat je afneemt, of product carbon footprints van materiaalleveranciers). Dit is vooral relevant voor Scope 3-emissies. Je leveranciers betrekken bij deze data is cruciaal, hoewel het uitdagend kan zijn. 
2. Processpecifieke factoren: Gebruik factoren die nauw aansluiten bij de specifieke activiteit of technologie (bijv. een factor voor aardgasverbranding in een specifiek type boiler). Hoogwaardige LCI-databases bieden vaak dit detailniveau.
3. Industrie-gemiddelde factoren: Als processpecifieke factoren niet beschikbaar zijn, gebruik dan betrouwbare factoren die het gemiddelde vertegenwoordigen voor die industrie of activiteitstype in jouw regio (bijv. gemiddelde emissiefactor voor wegtransport in de EU).
4. Generieke/Proxy-factoren: Gebruik alleen meer algemene factoren (bijv. wereldwijde gemiddelden, factoren gebaseerd op financiële uitgaven) als meer specifieke gegevens niet beschikbaar zijn. Deze hebben meestal een hogere onzekerheid.

Het volgen van deze hiërarchie helpt ervoor te zorgen dat je footprint zo nauwkeurig en representatief mogelijk is, wat een solide basis vormt voor reduceren. 

Hoe de factorkeuze je carbon footprint resultaten beïnvloedt

Neem een simpel voorbeeld: het berekenen van emissies van elektriciteitsgebruik.

• Een generiek wereldwijd gemiddelde factor gebruiken zou je één resultaat kunnen geven.
• Een landspecifieke factor gebruiken (bijv. van DEFRA of EPA) die de nationale netmix weerspiegelt, zal waarschijnlijk een ander, meer accuraat resultaat voor jouw locatie geven.
• Een leveranciersspecifieke factor gebruiken voor een gecertificeerd tarief voor hernieuwbare energie zou de berekende emissies voor dat verbruik drastisch kunnen verlagen, wat jouw specifieke aankoopbeslissingen (marktgebaseerde aanpak) weerspiegelt.

Dit illustreert hoe schijnbaar kleine keuzes in de selectie van emissiefactoren je uiteindelijke carbon footprint cijfers aanzienlijk kunnen veranderen, wat het identificeren van je hotspots en de waargenomen effectiviteit van reductie-initiatieven beïnvloedt. Dit is een kernonderdeel van het 3-stappenplan voor het berekenen van je Carbon Footprint.

Het stroomlijnen van je emissiefactoren door middel van tools

Het beheren van honderden of zelfs duizenden activiteiten en het vinden van de juiste, up-to-date emissiefactoren kan complex en tijdrovend zijn. Dit is waar gespecialiseerde software om de hoek komt kijken.

Het Hedgehog Carbon Platform integreert bijvoorbeeld gerenommeerde emissiefactordatabases (waaronder overheidsbronnen en opties die gebruikmaken van LCI-gegevens zoals Ecoinvent) en past automatisch geografisch en tijdelijk relevante factoren toe op basis van de invoer van data over je activiteiten. Dit stroomlijnt het proces, vermindert handmatige fouten en zorgt voor consistentie volgens normen zoals het GHG Protocol. Ontdek hoe tools kunnen helpen via onze gratis zakelijke carbon calculator of leer meer over het volledige Carbon Platform.

Conclusie: helderheid in je berekeningen

Emissiefactoren zijn de cruciale schakel tussen je bedrijfsactiviteiten en hun klimaatimpact. Kennis van de verschillende soorten emissiefactordatabases, het toepassen van zorgvuldige selectiecriteria voor emissiefactoren (geografie, technologie, tijd, kwaliteit) en het volgen van een hiërarchie van voorkeur zijn essentieel voor het bereiken van een nauwkeurige en geloofwaardige carbon footprint.

Hoewel overheidsdatabases een solide basis bieden, bieden commerciële LCI-databases meer detail, vooral voor complexe toeleveringsketens. Onthoud dat de factoren die je kiest rechtstreeks invloed hebben op je resultaten, dus tijd investeren in het selecteren van de meest geschikte, of het gebruiken van tools die deze complexiteit beheren, is van vitaal belang voor zinvolle carbon accounting en effectieve reductieplanning. Deze nauwkeurigheid vormt de basis van je gehele duurzaamheidsrapportage en -strategie, of je nu streeft naar CSRD-compliance of Science Based Targets wilt stellen.

‍