Inzicht in het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) is van groot belang voor EU-bedrijven die bepaalde goederen importeren. Dit artikel geeft je een helder en praktisch overzicht
Jarenlang heeft de EU de uitstoot binnen haar grenzen gereguleerd via het Emissiehandelssysteem (ETS), waarbij een koolstofprijs wordt gehanteerd om groenere productie te stimuleren. Maar dit zorgde voor een risico: 'koolstoflekkage' (carbon leakage). Dit gebeurt vooral wanneer bedrijven hun productie verplaatsen naar landen met soepelere milieuregels, of wanneer EU-bedrijven worden weggeconcurreerd door goedkopere importproducten met een hoge CO2-uitstoot. In essentie ondermijnt koolstoflekkage de klimaatdoelstellingen van de EU door de uitstoot simpelweg naar elders te verplaatsen.
Het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) lost dit op door ervoor te zorgen dat geïmporteerde goederen dezelfde koolstofprijs krijgen als producten die binnen de EU zijn geproduceerd. Zo wordt het speelveld voor jouw bedrijf gelijkgetrokken.
Welke sectoren en producten vallen onder CBAM?
De EU rolt CBAM gefaseerd uit, met een eerste focus op koolstofintensieve sectoren met een hoog risico. Als jouw bedrijf goederen in deze categorieën importeert, is het tijd om op te letten.
De belangrijkste sectoren die momenteel worden gedekt, zijn:
- IJzer en staal
- Aluminium
- Cement
- Meststoffen
- Elektriciteit
- Waterstof
Dit omvat ook enkele “downstream”-producten die van deze materialen zijn gemaakt, zoals schroeven, bouten en andere ijzeren of stalen artikelen. Voor een gedetailleerde lijst kun je het beste de officiële EU-richtlijnen raadplegen.
Hoe werkt de CBAM: een stappenplan voor importeurs
CBAM introduceert een nieuw proces voor importeurs. Het lijkt misschien complex, maar het is een logische procedure die de verplichtingen voor EU-producenten weerspiegelt. Hier is een vereenvoudigd overzicht voor de periode nadat het permanente systeem is ingevoerd (vanaf 2026):
- Importeurs moeten autorisatie aanvragen om goederen te importeren die onder CBAM vallen.
- Bereken de ingebedde emissies: voor de goederen die je importeert, moet je de totale uitstoot van broeikasgassen berekenen die tijdens de productie is vrijgekomen. Dit vereist vaak gedetailleerde data van je niet-EU-leveranciers. Voor meer details over het berekenen van emissies kun je onze gids over scope 1, 2 en 3 emissies lezen.
- Geef jaarlijks de emissies aan: elk jaar moet je de totale ingebedde emissies aangeven van de goederen die je het voorgaande jaar hebt geïmporteerd.
- Koop CBAM-certificaten: je moet CBAM-certificaten kopen die overeenkomen met de koolstofprijs die je had betaald als de goederen onder de CO2-beprijzingsregels van de EU waren geproduceerd. De prijs van deze certificaten wordt gekoppeld aan de wekelijkse gemiddelde veilingprijs van EU ETS-emissierechten.
- Lever certificaten in: tot slot lever je het aantal certificaten in dat overeenkomt met je aangegeven emissies.
De overgangsperiode: rapportageverplichtingen voor bedrijven
Voordat de financiële kosten ingaan, is er een overgangsperiode die op 1 oktober 2023 is gestart en tot eind 2025 loopt. Gedurende deze tijd ligt de focus volledig op dataverzameling en rapportage, niet op betaling.
Je belangrijkste verplichting als importeur is het indienen van een driemaandelijks “CBAM-rapport.” Dit rapport moet de volgende informatie bevatten:
- De hoeveelheid van elk type goed dat je hebt geïmporteerd.
- De totale ingebedde broeikasgasemissies in die goederen.
- Een eventuele koolstofprijs die al in het land van herkomst is betaald.
Het eerste rapport moest uiterlijk 31 januari 2024 worden ingediend voor importen in het vierde kwartaal van 2023, via het CBAM-overgangsregister. Het doel is om bedrijven en autoriteiten te laten wennen aan het nieuwe systeem. Het is een leerfase voor iedereen, maar onthoud: als je ze niet naleeft kan het nog steeds tot boetes leiden. Heb je ook met andere regelgevingen te maken dan vind je misschien ons overzicht van de CSRD ook nuttig.
Financiële implicaties: inzicht in de kosten
Vanaf 1 januari 2026 heeft de EU-koolstofgrensheffing een financiële impact. De belangrijkste kostenpost voor jouw bedrijf is de aankoop van CBAM-certificaten, waarvan de prijs afhangt van de fluctuerende koolstofmarkt van de EU.
Als de koolstofprijs binnen het EU ETS bijvoorbeeld € 85 per ton CO2 bedraagt, betekent de import van goederen met 1.000 ton ingebedde emissies de aankoop van € 85.000 aan certificaten. Het goede nieuws? Een eventuele koolstofprijs die al in het land van productie is betaald, kan worden afgetrokken, waardoor dubbele heffingen worden vermeden. Dit mechanisme moedigt andere landen aan om hun eigen koolstofbeprijzingsbeleid in te voeren.
Bereid je bedrijf voor op CBAM-regeling
Niets doen is simpelweg geen optie. De overgangsperiode is het ideale moment om je bedrijf voor te bereiden op de volledige implementatie van CBAM. Hier zijn praktische stappen die je nu kunt nemen:
- Identificeer je blootstelling: analyseer je importportfolio om te bepalen of je goederen importeert die onder CBAM vallen.
- Ga in gesprek met je leveranciers: start de dialoog met je niet-EU-producenten. Je hebt hen nodig om nauwkeurige data te verstrekken over de ingebedde emissies van hun producten. Dit kan een aanzienlijke uitdaging zijn, dus vroeg beginnen is essentieel.
- Zet een proces voor dataverzameling op: creëer een betrouwbaar systeem voor het verzamelen en beheren van de emissiedata die nodig zijn voor je driemaandelijkse rapporten. Volgens analyses van bedrijven als Deloitte is robuust databeheer cruciaal voor naleving.
- Maak jezelf wegwijs in het CBAM-overgangsregister: zorg ervoor dat je toegang hebt tot het officiële portaal voor het indienen van je rapporten en begrijpt hoe het werkt.
- Plan voor toekomstige kosten: begin met het inschatten van de mogelijke financiële impact van de aankoop van CBAM-certificaten vanaf 2026 en neem dit op in je budgettering en prijsstrategieën.
De CBAM vereist een proactieve aanpak. Door deze stappen te nemen, zorg je voor een soepele overgang, blijf je compliant en pas je je aan het veranderende landschap van wereldhandel en klimaatbeleid aan.
Bij Hedgehog helpen we bedrijven om complexe duurzaamheidseisen te begrijpen. Ons Carbon Platform is ontworpen om koolstofboekhouding te vereenvoudigen, zodat het makkelijker wordt om je uitstoot te meten, beheren en rapporteren voor regelgeving zoals deze.
